Phủ Quốc vụ khanh Tòa thánh
Ngày 31.08.2013, Thông cáo của Tòa Thánh cho biết
Đức Thánh Cha Phanxicô đã nhận đơn từ chức của Đức Hồng Y Tarcisio Bertone, Quốc vụ khanh Tòa Thánh (Secretary of State, tiếng Anh và Secrétaire d’Etat) chiếu theo điều 354 Giáo luật, nhưng yêu cầu Đức Hồng Y ở lại nhiệm sở cho đến ngày 15.10.2013 với tất cả những năng quyền của chức vụ này;
Đồng thời, Ngài cũng bổ nhiệm Đức Cha Pietro Parolin, Tổng Giám mục hiệu tòa Aquipendium, Sứ thần Tòa Thánh tại Venezuela vào chức vụ Quốc vụ khanh Tòa Thánh và sẽ nhận nhiệm vụ ngày 15.10.2013.
Quốc vụ khanh Tòa Thánh, công tác viên gần nhất với Đức Giáo Hoàng để giúp đỡ trong việc thực hiện sứ mệnh của Thánh Phêrô (Tông hiến Pastor Bonus, điều 39), thường hành xử quyền như người cầm đầu chính phủ, cả trong các vấn đề đối nội lẫn trong các liên hệ ngoại giao của Giáo Hội, như một Thủ tướng.
I. LỄ BÀN GIAO NHIỆM VỤ
Ngày 15.10.2013, Đức Thánh Cha đã tiếp và cám ơn Đức Hồng Y Tarcisio Bertone, Quốc vụ khanh Tòa Thánh, từ nhiệm sau 7 năm phục vụ tại Giáo triều và chào mừng Đức Cha Pietro Parolin, tân Quốc vụ khanh Tòa Thánh.
Lên tiếng trong cuộc họp mặt chung các chức sắc và nhân viên Phủ Quốc vụ khanh tại Thư viện của cơ quan này, Đức Thánh Cha Phanxicô nói: « Chúng ta gặp gỡ nhau để cám ơn Đức Hồng Y Tarcisio Bertone, hôm nay giã từ nhiệm vụ Quốc vụ khanh Tòa Thánh, và để chào mừng Đức Tổng Giám mục Parolin, nhưng đây là một cuộc chào mừng ‘khiếm diện’ vì Đức Cha sẽ nhận nhiệm vụ mới trong vài tuần nữa vì phải chịu một cuộc giải phẫu nhỏ… Đức Hồng Y Tarcisio quí mến, tôi cũng có những ý tưởng như vị Tiền Nhiệm quí mến của tôi Biển Đức 16 khi nồng nhiệt cám ơn Đức Hồng Y vì công việc Người đã thi hành trong những năm này. Nơi Đức Hồng Y, tôi thấy trước tiên là một người con của Don Bosco. Tất cả chúng ta đều được ghi đậm tiểu sử của Thánh Nhân ».
Đức Thánh Cha nhắc lại quá trình phục vụ của Đức Hồng Y từ trong ngành giáo dục, rồi Sứ vụ Giám mục giáo phận đến Giáo triều Roma, với nhiệm vụ Quốc vụ khanh Tòa Thánh, theo ơn gọi Linh mục dòng Salésien, như một tu sĩ Salésien đối với Giáo Hội, đặc biệt là với Người Kế Vị Thánh Phêrô, đối với Đức Biển Đức 16 và đối với tôi… « Sau cùng tôi cũng muốn cám ơn Đức Hồng Y vì lòng can đảm và kiên nhẫn mà Ngài đã đương đầu với những chống đối và nghịch cảnh. Trong số những giấc mơ được Don Bosco kể lại cho những người trẻ của Ngài có giấc mơ hoa hồng. Ngàiù nhớ chăng? Thánh Bosco thấy một giàn đầy hoa hồng và bắt đầu đi vào trong đó, có nhiều đệ tử theo sau. Nhưng càng đi dần vào trong, những hoa hồng trên giàn có những gai rất nhọn làm bị thương và đau đớn. Ai nhìn từ bên ngoài thì chỉ thấy hoa hồng, trong khi Don Bosco và các môn đệ đi bên trong cảm thấy gai nhọn: nhiều người nản chí, nhưng Đức Mẹ nhắn nhủ tất cả hãy kiên trì và sau cùng thánh Bosco tìm lại được các con của Người trong một vườn rất đẹp ».
Đức Hồng Y nói với Đức Thánh Cha: « Sự lắng nghe, dịu hiền, từ bi và tín thác là những thực tại tuyệt với mà con đã đích thân cảm nguyện trong nhiều cuộc nói chuyện, các cử chỉ và những cú điện thoại, và trong các công tác được ủy thác cho con. Con xin cám ơn Đức Thánh Cha Phanxicô vì lòng từ ái của Ngài».
Đức Hồng Y Bertone sẽ tròn 79 tuổi vào tháng 12 năm nay và tiếp tục giữ nhiệm vụ Hồng Y Nhiếp chính trong trường hợp Tòa Thánh trống tòa.
Tiếp theo, Đức Thánh Cha chúc mừng vị tân Quốc vụ khanh khiếm diện: « Đức Tổng Giám mục Parolin biết rất rõ gia đình Phủ Quốc vụ khanh vì đã làm việc tại đây bao nhiêu năm trời với lòng hăng say và tài khéo léo, với khả năng đối thoại và với lòng nhân từ vốn là đặc tính của Ngài. Theo một nghĩa nào đó, đây là một cuộc trở về nhà đối với Ngài ». Sau cùng, Đức Thánh Cha cám ơn toàn thể các nhân viên Phủ Quốc vụ khanh: « Cám ơn anh chị em vì việc phục vụ hằng ngày mà anh chị em chu toàn, nhiều khi bằng hình thức âm thầm và vô danh; đó thực là điều quí giá đối với sứ vụ của tôi. Tôi mời gọi tất cả anh chị em cầu nguyện cho tôi – tôi rất cần… »
II. TIỂU SỬ ĐỨC CHA PIETRO PAROLIN
Nhà ngoại giao chuyên nghiệp Tòa Thánh sinh ngày 17.01.1955 ở Schiavon (Bắc nước Ý thuộc vùng Vicenza). Ngài chịu chức Linh mục năm 1980, làm mục vụ tại Giáo phận Vicenza. Năm 1983, Cha nhập học tại trường ngoại giao Tòa thánh ở Roma (cùng lúc với Cha Phêrô Nguyễn Văn Tốt, hiện là Tổng Giám mục Sứ thần Tòa Thánh tại Costa Rica). Sau khi tốt nghiệp Tiến sĩ Giáo luật tại Đại học Giáo hoàng Gregoriana với luận án về ‘Thượng Hội đồng Giám mục’ và, từ ngày 01.07.1986, phục vụ trong ngành ngoại giao Tòa Thánh tại Tòa Sứ thần Tòa Thánh ở Nigeria, rồi ở Mexico.
Ngày 30.11.2002, Đức ông Parolin được Chân phước Giáo hoàng Gioan Phaolô II bổ nhiệm vào chức vụ Thứ trưởng Ngoại giao, thay thế Đức ông Celestino Migliore, được thăng Tổng Giám mục và làm Quan sát viên thường trực Tòa Thánh tại Liên hiệp quốc (New York, Hoa kỳ). Ngài thông thạo tiếng Pháp, Anh và Tây Ban Nha, dĩ nhiên cả tiếng Ý.
Trong tư cách này, Đức ông Parolin đã đến Việt Nam 3 lần để viếng thăm Giáo Hội nơi đây và làm việc với các quan chức Chính phủ Việt Nam trong những vấn đề có liên hệ với Giáo Hội: lần đầu từ ngày 27.04 đến 02.05.2004; lần thứ hai từ ngày 5 đến 11-3-2007; lần cuối từ ngày 16 và 17-2-2009. Đức ông cũng hướng dẫn phái đoàn Tòa Thánh thương thuyết với các quan chức nhà nước Trung quốc về tình trạng Giáo Hội Công Giáo tại nước này và hội đàm với Chính phủ Israel.
Ngày 17.08.2009, Đức Thánh Cha Biển Đức 16 bổ nhiệm Đức Cha làm Sứ thần Tòa Thánh tại Venezuela và chính Đức Thánh Cha truyền chức Đức Cha ngày 12.09 cùng năm. Đức Cha Pietro Parolin, 54 tuổi, là Tân Quốc vụ khanh Tòa Thánh trẻ nhất sau Đức Eugenio Pacelli, sau nay trở thành Đức Thánh Cha Piô XII.
Trong tuyên ngôn công bố sau khi có tin được bổ nhiệm, Đức Cha Parolin nồng nhiệt cám ơn Đức Thánh Cha vì sự tín nhiệm này, đồng thời ‘tái bày tỏ ý chí và sự sẵn sàng hoàn toàn cộng tác với Ngài và dưới sự hướng dẫn của Ngài để làm vinh danh Chúa hơn, mưu ích cho Hội thánh và sự tiến bộ cũng như an bình của nhân loại, để nhân loại tìm được những lý do để sống và hy vọng’. Ngài cũng nhắc lại sự ghi ơn Đức Biển Đức 16, Đức Hồng Y Bertone và các Bề trên tại Phủ Quốc vụ khanh. Ngài cũng bày tỏ lòng tín thác nơi ơn Chúa, mặc dù đứng trước nhiệm vụ khó khăn và nhiều đòi hỏi. « Tôi phó thác cho lòng yêu thương từ bi của Chúa, mà không gì và không ai có thể tách tôi khỏi; tôi cũng phó thác cho lời cầu nguyện của mọi người ». Với chức vụ này, Đức Cha sẽ được thăng chức vị Hồng Y trong lần tới.
III. PHỦ QUỐC VỤ KHANH HIỆN NAY
A. Đôi dòng Lịch sử cận đại
Với thời gian phát triển các bang giao với các quốc gia, Phủ Quốc vụ khanh Tòa Thánh được cải tổ từ năm 1917 như chính thức được ghi trong bộ Gíao Luật 1917, điều 262 bởi Thánh Giáo Hoàng Piô X. Bằng Tông hiến Regimini Ecclesiae Universae ngày 15.08.1967, Đức Phaolô VI, phù hợp ý muốn của các Nghị phụ Công đồng Vaticanô II, Phủ Quốc vụ khanh trở thành cơ quan hành chánh đứng đầu các bộ phủ trong Giáo triều Roma với quyền hạn rộng lớn toàn quyền.
Ngày 28.06.1988, qua Tông huấn Pastor Bonus, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II cải tổ Giáo triều Roma. Điều 39 quy định về Phủ Quốc vụ khanh: Với một vị Hồng vị đứng đầu, với một Phụ tá Quốc vụ khanh, bao gồm hai nhánh: một phụ trách những công việc nội vụ Giáo Hội do Chủ tịch Phủ Giáo hoàng đứng đầu với một phụ tá, và nhánh kia lo việc ngoại giao liên lạc với những quốc gia trên thế giới có Ngoại trưởng trách nhiệm và vị Thứ trưởng phụ tá.
B. Thành phần mới Phủ Quốc vụ khanh Tòa Thánh
Từ ngày 15.10.2013, Đức Tổng Giám mục Parolin chính thức đảm nhiệm chức vụ Quốc vụ khanh Tòa Thánh. Trong khi chờ Ngài bình phục sau khi mổ ruột dư, hai Đức Tổng Giám mục: Angelo Becciu, phụ trách về những công tác đối nội, và Dominique Mamberti, phụ trách ngoại giao Tòa Thánh.
Ngoài ra, ngày 31.08.2013, Đức Thánh Cha Phanxicô cũng tái bổ nhiệm các Giáo sĩ vào những chức vụ khác tại Phủ Quốc vụ khanh:
- Phụ tá Quốc vụ khanh là Đức Tổng Giám mục Giovanni Angelo Becciu (người Ý);
- Ngoại trưởng: Đức Tổng Giám mục Dominique Mamberti (Pháp);
- Chủ tịch Phủ Giáo hoàng: Đức Tổng Giám mục Georg Gaenswein (Đức);
- Phó Phụ tá Quốc vụ khanh là Đức ông Peter Wells (Mỹ);
- Thứ trưởng ngoại giao: Đức ông Antoine Camilleri (Malta).
Sau các phiên họp của Hội đồng 8 Hồng Y tân cử đến từ khắp thế giới từ ngày 01 đến 03.10.2013, một Tông hiến mới đang được soạn thảo để thay thế Tông hiến Pastor Bonus. Theo Linh mục Federico Lombardi, s.j., Trưởng Phòng Báo chí Tòa Thánh, sẽ có một tái định hướng quan trọng đối với Phủ Quốc vụ khanh để trở thành một ‘Văn phòng của Đức Giáo Hoàng’ và đây sẽ là một phần trong các chỉ thị sẽ được trao cho vị Tân Quốc vụ khanh, khi Ngài trở lại nhiệm sở.
Hà Minh Thảo, VCN 19.10.2013
