Chân dung Satan
Được Thầy mời vào “sa mạc” lần này, tôi được hướng dẫn để nhận dạng và nhận diện kẻ thù từng gây thương tích cho mình và anh chị em trên chặng đường quá khứ, nhờ đó, có thể tiếp tục cuộc hành trình sống trong Ánh Sáng.
Không hề có tham vọng mô tả toàn diện, tôi chỉ mạo muội phác họa vài nét chấm phá về Satan theo cảm nghiệm cá nhân và bằng ngôn ngữ ngày nay; như một chia sẻ đời sống tâm linh, với ước mong được liên đới với mọi người đang nỗ lực đẩy lùi bóng tối.
I. Satan hiện hữu
Nhiều người ngày nay đã phủ nhận sự hiện diện của Satan trong đời sống con người. Họ xếp Satan vào số nhân vật trong các huyền thoại hay chuyện cổ tích. Phần David Bakan, giáo sư Tâm lý đại học Chicago, cho rằng Satan là một hình thức phóng thể của các sức mạnh tâm thần con người được nhân cách hóa [1]. Phải chăng những lập trường phủ nhận sự hiện hữu của Satan tạo cơ may cho bè phái chúng mặc sức tung hoành mà không gặp sức đối kháng? Trái lại, có người đổ mọi tội mình làm lên đầu Satan. Thiết nghĩ, gán mọi trách nhiệm của sự dữ cho Satan như thế thì cũng hơi oan cho hắn. Vì thực ra, mỗi người hoàn toàn có tự do, với khả năng chọn lựa, quyết định và hành động của mình. Do đó, cần “tri kỷ tri bỉ” thì mới mong “bách chiến bách thắng”.
- Sự xuất hiện của Satan như kẻ chiến thắng, được tìm thấy ngay từ cuốn sách thứ nhất của Thánh Kinh Cựu ước. Quan hệ chan hòa giữa con người với Đấng tạo hóa và với nhau trong khung cảnh điạ đàng bắt đầu bị sứt mẻ với sự xuất hiện của Satan, qua biểu tượng con rắn (x.St 3,1-13). Nghe theo khuyến dụ của “con rắn“, con người xa rời Lời Chúa và ra khỏi môi sinh hạnh phúc được Thiên Chúa ban tặng. Ngay từ binh minh của nhân loại, Satan đã muốn chia rẽ con người với Thiên Chúa và do đó, cũng phân rẽ con người với đồng loại.
Tuy nhiên, chiến thắng của “con rắn“ ấy chỉ là tạm bợ, không tồn tại vĩnh viễn. Nơi Khải huyền, tác phẩm được xếp cuối cùng của Thánh Kinh Tân ước, “con rắn xưa“ đã từng chiến thắng trở thành kẻ bại trận và bị trục xuất khỏi vương quốc Thiên Chúa. Vì sao?
Đơn giản là vì “nó không đủ sức thắng được, và cả bọn không còn chỗ trên trời nữa. Con Mãng Xà bị tống ra, đó là Con Rắn xưa, mà người ta gọi là ma quỷ hay Satan, tên chuyên mê hoặc toàn thể thiên hạ; nó bị tống xuống đất, và các thiên thần của nó cũng bị tống xuống với nó… kẻ tố cáo anh em của ta, ngày đêm tố cáo họ trước toà Thiên Chúa, nay bị tống ra ngoài.” (Kh 12,8-10).
- Thông thường, Satan không bao giờ muốn khai lý lịch hay tiết lộ danh tánh của mình. Tuy nhiên, căn cứ vào giáo huấn của Hội Thánh Công giáo, chúng ta có thể phác thảo căn cước của Satan như sau:
- Nguyên quán: Thiên đàng
- Tuổi tác: già hơn nguyên tổ loài người nhưng vẫn mãi trẻ trung.
- Điạ chỉ thường trú: hỏa ngục ; tạm trú = nơi tình yêu khiếm diện
- Chủng loại: loài vô hình
- Chuyên nghiệp: Lừa đảo, quyến ru, gieo “cỏ lùng“
Trong buổi tiếp kiến chung, ngày 15/11/1972, Đức Giáo hoàng Phaolô VI đã tuyên bố một cách khẳng khái rằng: Satan là “kẻ thù số một, tên cám dỗ cự phách. Nhờ Thánh kinh, chúng ta biết được rằng hữu thể tăm tối và gây bối rối này hiện hữu thật sự, và hắn còn đang hoạt động với sự xảo trá phản trắc; đó là kẻ thù bí ẩn gieo rắc lầm lạc và bất hạnh vào lịch sử nhân loại” [2].
II. Chiến thuật của Satan
Tuy không chuyên môn về linh đạo, nhưng thiết tưởng chúng ta có thể ghi nhận từ kinh nghiệm bản thân, một vài đặc tính trong chiến thuật của Satan:
- Đánh vào nhược điểm cũng như yếu điểm và sở thích của mỗi người. Tha hóa hay xoay chiều ý hướng ngay lành của các hành vi. Dùng mọi thủ đoạn để gia tăng trọng lượng “cái tôi“ và hạ giá trị của tha nhân.
- Tấn công tới tấp, ồ ạt để đối phương không kịp trở tay, không đủ thời gian biện phân hoặc củng cố sức mạnh.
- Dẫn dụ thiên hạ vào “mê hồn trận“ hay vào bóng tối để gây hoang mang, do dự, gieo mầm nghi ngờ, hầu dễ dàng lừa đảo. Vì “Đêm đến ai hay cò cánh trắng;Ngày sang mới biết quạ thân đen”
- Cách ly, chia rẽ, phân hóa đối tượng khỏi cộng đoàn hoặc khỏi các nguồn sinh lực tâm linh như Lời Chúa, các Bí tích, cầu nguyện… để tăng cường áp lực phá hoại và dễ khuynh đảo tinh thần.
Phải nhìn nhận rằng Satan rất đa năng nên có thể biến báo, thích nghi và hoạt động dễ dàng trong mọi môi trường thiếu Thần Khí. Xin được mượn vài hình ảnh vốn có trong xã hội để làm sáng tỏ những mưu chước tinh xảo của Satan. Vì khác với các hình thù thường được khai thác nơi màn ảnh qua các loại phim kinh dị, quỷ ám, hoạt hình..v.v…khiến con người khiếp sợ và lẫn tránh, trong thực tế Satan tiếp cận con người dễ dàng hơn với muôn mặt muôn vẻ…thường là hấp dẫn, dễ thương, quyến rũ.
1. Chuyên gia marketing
Satan dễ dàng nắm bắt và biết cách khai thác thị hiếu thấp hèn của con cái Thiên Chúa để làm giàu cho vương quốc tối tăm. Hắn già dặn và lại rất sành tâm lý con người thời đại. Vì thế, Satan khéo léo biến chúng ta thành những khách hàng tiêu thụ nhiều “sản phẩm” của đồng bọn chúng hầu thỏa mãn các nhu cầu giả tạo mà hắn đã khơi dậy trong tâm trí chúng ta.
2. Chuyên viên virus
Hắn không ngừng chế tạo và gieo rắc “virus“ bất hòa, tội lỗi vào mọi hệ thống hoạt động và chương trình hạnh phúc của con người. Và thông thường mọi virus đều mang những cái tên thật kêu và dễ thương. Chương trình antivirus mới ra đời thì hắn lại hạ sinh virus mới. Có những loại “virus” không thể bị hủy diệt được nếu không dám “format“ lại “phần cứng” là chính tâm hồn chúng ta.
3. Kẻ giả danh
Satan mang đủ thứ mặt nạ và hắn có tài biến hóa khôn lường.Khi thì là người chủ khắc nghiệt, lúc có vẻ như đầy tớ trung thành. Khi thì như quân sư khoát lác, lúc lại giả điếc làm ngơ như đứa học trò khù khờ. Hắn có thể diễn xuất rất đạt mọi vai trò có vẻ tốt lành nhằm đưa con người vào “đường tà” một cách êm ái mà không hề cảm thấy áy náy. Hắn thường đội lốt hay nhân danh khiêm nhường, bác ái, bổn phận…để phá hủy dần dần tương giao tình nghiã giữa người với người.
4. Nhà thám hiểm
Hắn lùng sục khắp nơi trên mảnh đất người đời để phát hiện và khai phá triệt để những vùng đất mới và những vùng đất mà con người chúng ta nghĩ là bất khả xâm phạm. Lãnh địa của thánh hiền lẫn bậc tu trì cũng không thể là vùng đất cấm đối với Satan. Hắn có đủ mọi phương tiện hiện đại để quan sát và dư nhân sự để luồn lách vào mọi ngỏ ngách thâm sâu, u uẩn của lòng người, vì hắn là thủ lĩnh của bóng tối.
5. Kẻ hối lộ
Satan luôn biết chúng ta cần gì, muốn gì và thường chiều chuộng, đáp ứng mọi yêu sách ý thức hay vô thức của chúng ta. Satan lại rất khéo đút lót quà cáp mà ai đã lỡ nhận rồi, thì rất khó từ chối những lời đề nghị khiếm nhã nhưng lại đầy hấp dẫn của hắn ta. Hắn cũng thuộc lòng Kinh Thánh và thường khéo vận dụng để ngụy biện hay khiêu khích chúng ta lạm dụng ân sủng và tình yêu của Cha trên trời. Hắn thường làm ra vẻ thuận theo những khát vọng chính đáng, những mục đích tốt đẹp của chúng ta để rồi nhanh chóng gợi ý và cung cấp ngay các phương tiện bất nghiã hầu đẩy đưa chúng ta lệch xa chính lộ.
III. Chiến thắng thuộc về Kitô hữu
Satan là thế đấy ! Hơn nữa, hắn cùng đồng bọn lại rất đoàn kết và phối hợp với nhau thật nhịp nhàng, đồng bộ trong cuộc chiến chống con người nhỏ bé của tôi và anh chị em tôi. Làm sao tôi có thể đương đầu nổi với một đạo quân khổng lồ như thế? Tuy nhiên, cậu bé David đã chiến thắng tên Goliad khổng lồ. Bí quyết nào giúp David chiến thắng? Rồi vua David cũng từng vấp ngã, nhưng ngài đã biết chỗi dậy, sám hối. Động lực nào đã giúp David hoán cải? Thưa chính niềm tin vào Thiên Chúa, sự cậy trông vào lòng thương xót của Người và vào sức mạnh của Lời Chúa. Hôm nay, Lời Thầy cũng đang vang dội trong lòng tôi.
Thầy Giêsu đã không giấu giếm những gian khó và thử thách mà môn đệ phải đối đầu, trái lại, Người tiên báo và củng cố tinh thần môn sinh khi quả quyết chiến thắng thuộc về Người: « Trong thế gian, anh em sẽ phải gian nan khốn khó. Nhưng can đảm lên ! Thầy đã thắng thế gian » (Ga16,33). Vì ở trong Thầy, người môn đệ luôn được bình an.
Trong thực tế, chính Đức Giêsu từng đương đầu với Satan, đã trải qua các cơn cám dỗ và đã toàn thắng khi luôn dành chỗ nhất cho Thiên Chúa trong ý hướng, chọn lựa cũng như hành động. Người môn đệ không thể không gặp cám dỗ, nhưng ý thức thân phận mỏng dòn của mình, chúng ta vừa đấu tranh chống kẻ “nội thù” vừa kêu cầu sự trợ lực từ Cha: “xin chớ để chúng con sa chước cám dỗ !”. Hơn nữa, tin vào lời khẳng định của Chúa Giêsu: « Thầy ở cùng anh em mọi ngày cho đến tận thế » (Mt 28,20), tôi không sợ hãi mọi thế lực của bóng tối, vì Ánh Sáng ở cùng chúng ta và chúng ta là con cái của Sự Sáng. Kinh nghiệm xác minh rằng ánh sáng đi tới đâu, thì lập tức bóng tối bị đẩy lùi đến đấy. Sự kiện này dẫn chúng ta đến một hệ quả trong đời sống tâm linh: Muốn tiêu diệt bóng tối tội lỗi, chỉ cần tiếp nhận và duy trì Ánh sáng Thần linh trong tâm hồn.
Theo lời đề nghị thực hành của Thánh Phaolô, mỗi người chúng ta nên thiết kế cho mình bộ trang phục kiểu mẫu của Kitô hữu:
“Hãy đứng vững! Ngang lưng thắt đai sự thật, mình mặc áo giáp công chính; chân mang giày lòng hăng hái rao giảng Tin Mừng bình an; luôn luôn giương lên khiên mộc đức tin, nhờ đó, anh em sẽ có thể dập tắt mọi tên lửa của kẻ dữ. Hãy đội lấy mũ chiến cứu rỗi và gươm Thần Khí, tức là Lời Thiên Chúa” (Ep 6,14-17).
[1] Cf. J-NAVONE, « Satan », trong De FIORE et Tullo GOFFI (dir.), Dictionnaire de la vie spirituelle, Paris, Cerf, 2001, tr. 990.
[2] idem. tr. 996.
Tâm Giao
