Thánh Monica
Con ơi, phần mẹ, mẹ không còn thấy vui sướng vì bất cứ điều gì ở đời này nữa. Mẹ không hiểu sẽ phải làm gì và tại sao lại còn sống ở đây. Niềm hy vọng của mẹ trên thế gian này đã được hoàn thành. Chỉ có một điều mẹ ao ước là được thấy con trở thành người công giáo trước khi mẹ lìa đời. Thiên Chúa cho mẹ được toại nguyện và hơn nữa đã cho mẹ thấy con chán ghét hạnh phúc trần gian và hiến thân phụng sự Ngài. Mẹ còn làm gì nữa đây?
LỄ THÁNH MONICA
1. Thánh Monica (331 – 387)
Thánh Monica, mẹ của Thánh Augustinô, có lẽ sinh tại Thagaste miền Numidia, là nơi Ngài lập gia đình và sống phần lớn cuộc đời mình. Thuộc dòng dõi Berber nên tên Ngài là Berber. Những gì chúng ta biết được về thánh nữ đều nhờ các bút tích của con Ngài, nhất là cuốn IX bộ “tự thuật” (confessions)
Monica là một người tốt, nhưng được một vú nuôi già của gia đình dạy dỗ những các khắt khe. Chẳng hạn, bà không cho phép cô uống nước ngoài những bữa ăn. Có lẽ vì vậy Ngài có thói quen dùng những thứ không được phép. Thói xấu lớn dần cho đến khi cha mẹ Ngài sai đi ép rượu, người đầy tớ giúp việc chế nhạo Ngài như một tay nghiền. Thánh nữ mắc cỡ và bỏ hẳn thói xấu ấy.
Còn nhỏ tuổi, Monica đã được gả cho Pareiciô, một người có tính hẹp hòi, nhưng không phải là xấu nết khó thương. Tuy nhiên thánh nữ đã đối xử tốt đẹp với cả chồng lẫn mẹ chồng khiến sau một thời gian nàng đã hoàn toàn chinh phục được bà. Khác với các phụ nữ láng giềng, không hề có dấu nào chứng tỏ rằng: thánh nữ đã bị chồng ngược đãi. Lý do khiến ông không mạnh tay với thánh nữ vì Ngài đã giữ không mạnh miệng với chồng.
Mối giây liên kết thánh nữ với người con thông thái là cả một phép mầu của lòng nhẫn nại và tình thương không biết mệt mỏi. Có lẽ thánh nữ đã không hoàn toàn hiểu nổi đời sống khó khăn và những thay đổi trong trí khôn con mình mà chỉ biết đau buồn vì chàng đã đi theo thuyết Manichêô. Về phần Augustinô khi ấy chỉ thấy mẹ mình gây phiền toái mà thôi. Khi bà quyết theo con tới Roma (vì Patricô đã qua đời) Augustinô đã trốn bà và đi một mình. Dẫu vậy, bà vẫn đuổi theo và gặp lại chàng ở Milanô. Tại đây bà gặp thánh Abrosiô. Hai người rất mực kính trọng lẫn nhau.
Cuối cùng vào năm 386, thánh nữ vui mừng thấy con hối cải. Đó là phần thưởng đền bù không biết bao nhiêu là nước mắt và kinh nguyện của Ngài. Thánh nữ cùng tĩnh tâm với Augustinô ở Cassicicum và có mặt trong lễ rửa tội của con do thánh Ambrosiô cử hành.
Năm 387, thánh nữ lên đường về Phi châu với con và các bạn hữu của Ngài. Tại Ostia, thánh nữ chia sẻ với con mình sự hoan lạc trong tâm hồn mà thánh Augustinô ghi lại trong cuốn IX “bộ tự thuật”. Sau đó thánh Monica nói:
Con ơi, phần mẹ, mẹ không còn thấy vui sướng vì bất cứ điều gì ở đời này nữa. Mẹ không hiểu sẽ phải làm gì và tại sao lại còn sống ở đây. Niềm hy vọng của mẹ trên thế gian này đã được hoàn thành. Chỉ có một điều mẹ ao ước là được thấy con trở thành người công giáo trước khi mẹ lìa đời. Thiên Chúa cho mẹ được toại nguyện và hơn nữa đã cho mẹ thấy con chán ghét hạnh phúc trần gian và hiến thân phụng sự Ngài. Mẹ còn làm gì nữa đây?
Chẳng bao lâu sau đó, thánh nữ mang bệnh và từ trần tại Ostia vào tuổi 56 .
Trước kia thánh nữ thường ao ước được chôn cất bên chồng. Bây giờ, thánh nữ được hỏi xem có buồn khi phải gởi xác ở xa quê hương không ? Ngài trả lời: Không có gì cách xa Thiên Chúa cả. Đừng sợ rằng: Ngài sẽ không biết mẹ ở đâu để phục sinh mẹ dậy.
Và những lời cuối cùng nói cho con mình: Hãy chôn cất mẹ ở đâu cũng được. Đừng lo lắng chi về điều đó cả. Mẹ chỉ xin con hãy nhớ đến mẹ tại bàn thờ Chúa khi nào con có thể.
Chắc chắn Augustinô không bao giờ quên Ngài và cả được ai đọc về Ngài trong bộ “tự thuật”. Ngài được mai táng tại Ostia. Dường như năm 1430 xác Ngài được cải táng về Roma chôn tại thánh đường thánh Augustinô.
2. Monica – Bà Mẹ kiên nhẫn
Sống trước chúng ta những 16 thế kỷ, nhưng gương kiên nhẫn của bà đáng muôn đời soi chung. Tên bà là Monica, một vị thánh của Giáo Hội Công Giáo, được mừng kính hằng năm vào ngày 27 tháng 8.
Monica sinh năm 332 tại Tagaste, miền Bắc Phi Châu. Vui sống dưới sự chăm sóc của đôi cha mẹ Công Giáo đạo đức, Monica sớm trở thành cô gái ngoan hiền, sốt sắng, yêu cầu nguyện và hãm mình.
Năm 22 tuổi, Monica vâng lời cha mẹ kết hôn với Patricius, một người ngoại đạo dòng dõi quý phái, nhưng tính tình lại ngang tàng độc ác. Tuổi chàng gấp đôi nàng! Với tính hiền lành và kiên nhẫn, Monica đã biến cuộc hôn nhân "khập khễnh" thành êm đềm. Ít năm sau, người ta hỏi nàng làm cách nào có thể "sống chung hòa bình" với một người chồng cộc cằn như thế. Nửa đùa nửa thật, Monica trả lời: Tất cả bí quyết là hãy coi sự ràng buộc hôn nhân như một thân phận nô lệ, và khi ông chủ nổi nóng thì đừng có cãi lại!
Thực sự, nàng không bao giờ cãi lý với chồng, nhưng luôn vâng lời chàng cách dễ thương.
Monica sinh được ba người con: Hai cậu trai Tên Augustinô và Navigius, một cô con gái tên Perpetua. Dù làm dâu trong một gia đình ngoại đạo, nhưng Monica đã chu toàn sứ mệnh làm mẹ, biết giáo huấn con cái sống đời mến Chúa yêu người. Nàng tha thiết yêu các con, đặc biệt thương Augustinô. Nhưng oái oăm thay, càng lớn, Augustinô càng tỏ lộ nhiều tính hư tật xấu. Cậy vào trí khôn thông minh, Augustinô đâm ra lười biếng. Được học tiếng La Tinh và Hy Lạp, Augustinô bắt đầu đọc các tác phẩm vô luân viết bằng hai thứ tiếng đó. Cuộc đời Augustinô ngày càng xuống dốc với những lần gian dối, lường gạt cha mẹ, ăn trộm ăn cắp, rồi tiến dần đến say mê lạc thú, ham mê danh vọng. Nhất là từ khi được gửi học ở tỉnh khác, ảnh hưởng ngoại giáo càng đè nặng trên Augustinô, đến nỗi Augustinô đã theo bè rối Manikê chống lại Đức Tin Công Giáo. Còn gì xé nát con tim Monica hơn khi bà thấy đứa con cưng của mình ngày càng tiến sâu trên đường tội lỗi! Nước mắt thương đau đã chảy quá nhiều! Nhưng đầy niềm cậy trông nơi Tình Thương Thiên Chúa, Monica gia tăng việc lành và hy sinh hãm mình để cầu nguyện cho chồng cho con.
Hai mươi năm cầu nguyện, nhịn nhục và làm gương sáng cho chồng nay đã đơm hoa kết trái. Patricius khuất phục ơn Chúa, xin học đạo và lãnh nhận Thánh Tẩy. Sau khi xây lại cuộc đời, Patricius sống bình an với Chúa, để rồi một năm sau đó ông chết lành thánh. Monica ngàn lần tạ ơn Thiên Chúa về đặc ân đó.
Lúc này, Augustinô đang theo học tại Carthage (Bắc Phi) và rất nhiệt thành với bè rối Manikê. Nước mắt bà mẹ đáng thương Monica càng chảy nhiều hơn để níu kéo tình thương Chúa hoán cải tấm lòng chai đá Augustinô. Một hôm, qua giấc chiêm bao, một thiên thần nói với bà: Con bà sẽ trở lại!
Đây là niềm an ủi cho bà. Bà liền cậy nhờ nhiều vị Giám Mục và những người khôn ngoan thuyết phục Augustinô theo lẽ phải. Họ thường nói với bà: Với trí khôn thông minh, chính Augustinô sẽ tự khám phá sự sai lầm của mình.
Nhưng Monica vẫn nài nỉ một vị Giám Mục giúp đỡ, Ngài trả lời: Đứa con của quá nhiều nước mắt không thể hư đi được!
Khi Augustinô được 29 tuổi, chàng nói với mẹ là sẽ sang Rôma dậy học. Monica tự nghĩ: làm cách nào để giúp đỡ Augustinô khi xa nhà như vậy? Tốt hơn là hắn đừng đi, hay ít ra mình cùng đi với hắn! Nhưng Augustinô không thích như vậy, chàng đã lập mưu đánh lừa mẹ, để rồi một mình xuống tầu vượt biển trước ánh nhìn quặn đau của mẹ.
Tại Rôma, Augustinô nghe nói thánh Ambrôsiô, Giám Mục thành Milăng giảng rất hay, chàng lần mò đến Milăng để xem thực hư ra sao. Từ những bài giảng của Đức Cha Ambrôsiô, chàng dần dà khám phá những chân lý Đức Tin Công Giáo mà chưa một lần chàng được nghe. Chàng bắt đầu đặt lại vấn đề giáo thuyết bè Manikê, rồi quyết định xa lìa bè rối dần dần.
Trong khi đó, bà mẹ kiên nhẫn và đáng thương của Augustinô liều nguy hiểm, vượt biển tới Milăng đoàn tụ cùng con. Thấy ảnh hưởng tốt của Đức Cha Ambrôsiô trên con mình, Monica rất vui mừng và hy vọng sẽ thấy Augustinô trở lại với Chúa trước khi bà nhắm mắt giã từ cõi thế. Bà tăng gấp đôi lời cầu.
Được Đức Cha Ambrôsiô giúp đỡ, Augustinô dần dà thấu hiểu Giáo Lý Công Giáo. Cuối cùng, trí khôn chàng đã khuất phục chân lý, nhưng ý chí vẫn bị trói buộc. Vì trở thành một Kitô hữu nghĩa là phải giữ các giới răn và phải từ bỏ chính mình. Chàng cảm thấy quá sức! Augustinô do dự, phân vân… Chàng không muốn bỏ mất Thiên Chúa, Đấng chàng tìm kiếm bao năm, nhưng xác thịt lại quá nặng nề!… Giữa cơn đè nén khổ đau, chàng bật lên tiếng khóc van nài Thiên Chúa đừng bỏ rơi chàng! Lập tức, Augustinô nghe tiếng trẻ thơ vô hình nói với chàng: Hãy cầm lấy mà đọc!
Gần đó có một cuốn Thư Thánh Phaolô Tông Đồ, chàng vội cầm lấy và đọc… Từng đợt sóng bình an tràn ngập tâm hồn Augustinô. Chàng được sức mạnh nhất quyết giã từ tội lỗi. Thiên Chúa đã hoàn toàn chiếm đoạt tâm hồn chàng. Nước mắt Monica đã không chẩy ra vô ích.
Lễ Chúa Phục Sinh năm 387, Augustinô cùng một số bạn hữu cúi đầu trước giếng rửa tội lãnh nhận Thánh Tẩy. Linh hồn Monica ngập lụt vui mừng! Sau đó ba mẹ con chuẩn bị đáp tầu về Phi Châu. Tại hải cảng Ostia nước Ý, Monica nói với con: Giờ đây mẹ không ước mong sự gì nơi trần gian này nữa? Mọi nguyện vọng của mẹ đã được hoàn thành.
Năm ngày sau, Monica ngã bệnh, bà nói với Augustinô và Navigus: Các con hãy chôn mẹ tai đây!
Nhưng Navigus không bằng lòng: Không được mẹ ơi! Chúng con không thể chôn xác mẹ nơi đất khách quê người!
Thực sự, sinh thời Monica thầm mong được an nghỉ bên cạnh Patricius, chồng bà. Dẫu vậy, bà cũng nhìn Navigus cách trìu mến rồi nói:
Hãy chôn vùi thân xác mẹ bất cứ nơi đâu. Đừng bận tâm về nó! Mẹ chỉ xin các con một điều là nhớ cầu cho mẹ mỗi khi các con dâng Thánh Lễ.
Chín ngày sau đó Monica tắt thở và được chôn cất tại Ostia.
Đám tang mẹ, Augustinô không khóc, vì mẹ chàng đã chết rất thánh thiện. Nhưng khi âm thầm hồi tưởng lại tình yêu hải hà của mẹ đối với chàng và các em, chàng bật khóc nức nở cho người mẹ yêu quí đã khóc quá nhiều vì chàng! Chàng viết trong cuốn Tự Thú: Lạy Chúa, sở dĩ con được làm con Chúa, là vì Ngài đã ban cho con một người mẹ như thế đó!.
